Japon Zen Budist Felsefesi

Zen, kişiliğin mükemmelliğini hedefler. Bu amaçla, “za-zen” adı verilen oturma meditasyonu, bu Buda yolunun farklı okullarında temel bir prāxis yöntemi olarak kullanılır – bu bir ideoloji değil, bir yaşam biçimidir. Zen uygulayıcısı, za-zen aracılığıyla, “satori” (aydınlanma) olarak bilinen meditasyon deneyimine karşı ayrımcı olmayan bilgeliği somutlaştırmaya çalışır. Bilgeliği keşfetme süreci, diğer şeylerin yanı sıra, tüm olayların eşitliğinin deneyimsel olarak kavranmasıyla sonuçlanır.

Bu Buda Yolu okulunun en ayırt edici özelliği, şefkatin eşlik ettiği bilgeliğin, kişinin kendisiyle, diğer insanlarla ve doğayla ilişki kurarken günlük yaşam dünyasında ifade edildiği iddiasıdır. Çoğu insan için gündelik yaşam dünyası, yaşamın, felsefi olarak konuşursak, stres ve kaygı gibi eşlik eden psikolojik durumlarla birlikte ya da, ego-mantık, dualistik bir düşünme paradigması tarafından tüketildiği, geçici bir dönüşüm aşamasıdır. Zen, pratikte bu paradigmanın üstesinden, idrakte bütünsel ve ikici olmayan bir bakış açısı elde ederek eşlik eder, böylece Zen uygulayıcısı, gündelik hayatın ve doğanın somut olaylarına yönelik bir hayatı zihin dinginliği ile kutlayabilir. Bu nedenle, Zen uygulayıcısının, “buddha-doğası” olarak adlandırılan, orijinal insan doğasının dışavurumcu özgürlüğünü somutlaştırması gerekmektedir.

Genel olarak konuşursak, Zen, gerçekliği kavramada ve “burada ve şimdi” ona göre hareket etmede basitliği ve açıklığı sever, çünkü kişinin gözlerinin önünde veya ayaklarının altında hemen mevcut olan bir şey-olay, böyle bir ifadeden başka bir şey olmadığına inanır. Başka bir deyişle, şey-olay olduğu gibi asli varlık kipini ifşa ediyor. Aynı zamanda şey-olayın özgüllüğünü bütünün bir özeti olarak anlar; Parçalar ve bütün, görünür olanı görünmeyene, açık olanı örtük olana ya da tam tersine önceliklendirmeden, ayrım gözetmeyen bir bilgelik uygulamasıyla ayrılmaz bir ilişki içinde yaşanmalıdır.

Bu nedenle Zen, “bir değil” ve “iki değil”, yani “konumsuz bir konum” duruşunu sürdürür; burada “iki değil”, bütünü iki parçaya bölen ikici duruşu olumsuzlamak anlamına gelirken, “bir değil” anlamına gelir. Zen uygulayıcısı meditasyonda yargıyı askıya alırken bütünde bir tam olarak yaşadığında ortaya çıkan ikili olmayan duruşu reddeder. “Bir değil” ve “iki değil” arasındaki özgür, iki yönlü hareket, Zen’in üçüncü bir perspektife sahip bir kişiliğe ulaşmasını karakterize eder, ancak bu, ne ikicilikle ne de ikiliksizlikle, ne “bir değil” ne de “iki değil” ile sınırlandırılamaz. 

Zen Teriminin Anlamı

Buda Yolu okulunun, oturma meditasyonu anlamına gelen Zen olarak adlandırılması, Çince Chán kelimesinin çevirisinden türetilmiştir. Çince terim, Sanskritçe dhyāna teriminin bir çevirisidir ve Zen, tarihsel kökenini, samādhi adı verilen derinleştirilmiş bir meditasyon durumunun, bir Budist çalışmasının üç bileşeninden biri olarak seçildiği erken Hint Budizmine borçludur. Diğer ikisi etik ilkelerin gözlemi (sīla) ve ayrım gözetmeyen bilgeliğin (prajñā) bir tecessümüydü. Meditasyon, bu okulun adı olarak seçildi, çünkü tarihi Buda, meditasyon uygulaması yoluyla aydınlanmaya (nirvāna) ulaştı.

Zen Budizminin özellikleri nelerdir?

Zen Budizmi, doktrinel iyileştirmelerle ilgilenmeyen, sade, kararlı, uzlaşmaz, kovalamaya hazır, meditasyon temelli bir Budizmdir. Kutsal yazıya, doktrine veya ritüele dayanmayan Zen, kişisel deneyimle doğrulanır ve ustadan öğrenciye, elden ele, tarif edilemez bir şekilde, zorlu, samimi eğitim yoluyla aktarılır.

Zen, normatif Budist kutsal metinlerinin geçerliliğini kabul etse de, nesiller boyunca kendi metinlerini yaratmıştır. Taoizm, Konfüçyüsçülük ve Çin şiirinin dozları ile cömertçe tatlandırılmış ve Çin halk sözleri ve sokak argosuyla süslenmiş resmi olmayan bir dilde yazılmış olan klasik Zen edebiyatının çoğu, büyük ustaların efsanevi anekdotları üzerine kuruludur. Buda’dan nadiren bahsedilir.

Zen’in efsanevi kurucusu Bodhidharma’ya atfedilen ve temel Zen ruhunu göstermek için her zaman alıntılanan dört Zen öğretisi vardır:

Kutsal yazıların dışında özel bir aktarım.

Kelimelere ve harflere bağımlılık yok.

Doğrudan insan zihnine işaret etmek.

Kişinin doğasını görmek ve Budalığa ulaşmak.

Zen ruhu, dini olduğu kadar ikonoklastik ve anti-otoriter olan Amerikan zihnine hitap ediyor. Aynı zamanda, birçok nesiller boyunca, Uzak Doğu’da, Çin’den her yere ithal edilen Taoizm ve Konfüçyüsçülük tarafından şartlandırılan ve Zen mesajı ve stili ile ilgili olabilen milyonlarca Budist uygulayıcıya hitap etmiştir.

1- Zen uygulama yöntemleri nelerdir?

a- ZAZEN VEYA ZEN MEDİTASYONU

Zen Budizmi sonunda çalışma ve ritüel gelenekleri geliştirmiş olsa da, kişisel deneyime yaptığı vurgu onu her zaman uygulamaya yönelik bir gelenek haline getirmiştir. Uygulama meditasyondur. “Oturan Zen” (Japonca: zazen), keşişlerin meditasyon pratiği için her sabah erkenden kalktıkları ve minder üzerinde hareketsiz, çok, çok sessiz saatten oluşan uzun inzivalar yaptıkları Zen eğitim merkezlerinde her zaman temel yöntem olmuştur.

Zazen son derece basit bir uygulamadır. Genellikle adımlar, aşamalar olmadan öğretilir. “Otur!” diye uyarır usta, bununla kastettiği, iyi bir duruşta dik oturun, tamamen uyanık ve hazır olana kadar karnınızdan nefes almaya dikkat edin. Aydınlanma ve yoğunlukla bu mevcut olma duygusu, zazenin özüdür ve Zen meditasyonuna birçok yaklaşım olmasına rağmen, hepsi buna geri döner.

Zen manastırında hayat tamamen meditasyon salonunda oturmak üzerine kuruludur. Ancak zazen bu oturuştan daha fazlası olduğu da anlaşılmaktadır. Tüm faaliyetlere yayılan bir zihin durumu veya varlık olarak düşünülür. İş zazendir; yemek yemek zazendir; uyumak, yürümek, ayakta durmak, tuvalete gitmek – hepsi zazen uygulamalarıdır. Batı’da yaygın olarak uygulanan Japon okulu Soto Zen’de, bu “hareketli Zen” üzerinde özellikle güçlü bir vurgu vardır. Soto manastır hayatı, her şeyde konsantrasyonu teşvik etmek için oldukça ritüelleşme eğilimindedir. Örneğin, meditasyon salonunda ritüelleştirilmiş yemekler yemek için oryoki adı verilen özel, zarif ve dikkatli bir uygulama vardır.

b- KOAN UYGULAMASI

Koan Zen’de bir koanın tefekkür edilmesidir ve zazen uygulamasıyla başlar. Uygulayıcı beden ve nefes ile yoğun mevcudiyete gelir ve ardından kelimeler ve anlam çözülene ve koan “görülen”e kadar koan’ı neredeyse fiziksel bir nesne olarak ortaya çıkarır, nefes alarak tekrar eder.

Bu uygulama genellikle, uygulayıcının özel görüşmeler için ziyaret ettiği nitelikli bir Zen koan öğretmeni tarafından yönetilen yoğun bir inziva bağlamında yapılır. Öğrenci, koan hakkındaki anlayışlarını sunar ve öğretmenden aramayı yeniden yönlendiren bir yanıt alır.

Sonunda şans, azim ve birkaç mantıklı ipucu ile koanın özüne nüfuz edilir.

Tüm sistemler gibi, koan sistemi de kendini koruyan ve kendine referans veren bir muhafazaya dönüşebilir. Bunun olmadığını görmek öğretmenin işidir, ancak bazen önlenebilir değildir. Koan çalışmasının birçok farklı sistemi vardır, ancak bunların çoğu mizah, kendiliğindenlik ve açıklığı vurgular. Koan yöntemi, en iyi haliyle, insanın dini duyarlılığının eşsiz ve harika bir ifadesidir.

Zen Budizmi nasıl ortaya çıktı?

Yüzyıllar boyunca, ilk Budist ülke olan Hindistan, yavaş yavaş yüzlerce mezhep, alt mezhep, binlerce kutsal yazı ve bu yazılar hakkında on binlerce yorum üretti. Budizm, Orta Asya ticaret yollarından Çin’e yayıldığında, tüm bu malzeme bir anda geldi. Çinliler uzun süredir kendi ikiz gelenekleri olan Konfüçyüsçülük ve Taoizm’e değer veriyorlardı ve “Orta Krallık” sınırlarının ötesinden gelen barbarların getirdiği ideolojilere karşı dirençliydiler. Ayrıca Çinliler için yurtdışından gelen Budist mesajını sindirme konusunda ciddi bir dilsel zorluk vardı. Sanskritçe, duyarlılık ve söz dizimi açısından Çince’den o kadar farklıydı ki çeviri neredeyse imkansızdı.

Yavaş yavaş Hint ve Orta Asya Budizmi, Çin kültürüyle karşılaşmasıyla yeniden şekillenmeye başladı. Bu yeniden şekillendirme sonunda, tamamen yeni bir Budizm okulu olan Zen’in yaratılmasına yol açtı ve sonunda Çin, Kore, Japonya ve Vietnam’daki en başarılı Budizm okulu oldu.


https://kultursanatarsivi.com/2021/07/19/japon-zen-budist-felsefesi/

Yorumla! Görüşleriniz bizim için önemli..

kapat